«گزینش نظریه» از دیدگاه تامس کوهن
نویسنده
چکیده مقاله:
این مقاله در پی تبیین و ارزیابی دیدگاه تامس کوهن درباره گزینش نظریه در علوم طبیعی است. فیلسوفان علم براساس تمایز دوتایی مقام کشف/ مقام توجیه بر آن بودند که چون فرایند کشف نظریه قاعده‌مند نیست، فرایند گزینش نظریه که مقام توجیه است ناگزیر باید قاعده‌مند باشد؛ وگرنه عینیت و عقلانیت علم از کف می‌رود. اما تامس کوهن دلیل می‌آورد که فرایند گزینش نیز چندان قاعده‌مند نیست؛ چون ملاک‌های مشترک گزینش از قبیل دقت، دامنه، سازگاری، سادگی و باروری، کارکرد قاعده‌های دقیق و سازگار و بسنده‌ای را ندارند تا همچون برهان، گزینش واحدی را الزام کنند. کارکرد ملاک‌های گزینش مانند ارزش‌هاست که اگرچه بر گزینش تأثیر دارند، اما آن را یکسره تعیّن نمی‌بخشند. وانگهی ارزش‌ها به مداخله عوامل وابسته به زندگی و منش دانشمند راه می‌دهند و امکان اختلاف‌نظر میان دانشمندان را گشوده می‌دارند. آیا کوهن بدین‌سان آخرین پایگاه عینیت و عقلانیت علم را ویران نمی‌کند؟ آیا او نسبی‌‌انگار یا ستاینده نابخردانگی است؟ کوهن هرگز چنین اتهام‌هایی را نپذیرفت.
منابع مشابه
رویکرد برون‌گرایانة تامس کوهن به تاریخ علم
در نگارش تاریخ علم تا نیمة دوم قرن بیستم رویکردی درون‌گرایانه غلبه داشت. بر اساس این رویکرد وظیفة مورخ این است که تاریخ عقلانی نظریه‌ها را بنویسد و نشان دهد که تاریخ علم، تاریخ انباشت یافته‌ها و ابداعات فردی است. با انتشار آثار کوهن تحولی انقلابی در تاریخ‌نویسی ایجاد شد. او تحت تأثیر مورخینی مانند کوایره و باترفیلد علم را به عنوان نهادی جمعی مورد مطالعه قرار داد و بر ...
متن کاملبازخوانی علمی طب سنتی ایرانی برمبنای علم شناسی تامس کوهن
سابقه و هدف: از زمان ورود طب جدید به ایران تاکنون بحث‌های زیادی پیرامون علمی‌بودن گزاره‌ها و مفاهیم طب سنتی و علم-بودن این حوزه میان منتقدین و مدافعین این دانش صورت گرفته‌است. یکی از اشکالات اساسی این مباحث این است که قبل از پرداختن به علم‌بودن یا نبودن این حوزه، معیارهای علم‌بودن به طور دقیق مشخص نشده‌است. تعیین معیار برای علم‌بودن از اصلی‌ترین مسائل فلسفۀ علم به شمار می‌رود. فیلسوفان علم تاکن...
متن کاملتبیین ضرورت تحقق جنبش نرمافزاری )تولید علم بومی( براساس نظریه انقلاب علمی تامس کوهن )با تأکید بر جامعه شناسی اسلامی(
متن کامل
بررسی شواهد تاریخی و فلسفی حاکی از تأثیر مایکل پولانی بر تامس کوهن
کتاب ساختار انقلاب‌های علمی کوهن را معمولاً نقطة عطفی در فلسفة علم به‌شمار می‌آورند. با این حال، به جز کوهن، فلاسفة دیگری نیز در روشن‌تر‌شدن نقاط ضعف فلسفه‌های تجربه‌گرایانه مؤثر بوده‌اند و درصدد ارائة راهکارهایی بدیل نیز برآمده‌اند. مایکل پولانی از همین فلاسفه‌ای است که اندکی پیش از انتشار کتاب ساختار در مکتوبات فلسفی‌اش، به‌ویژه در کتاب معرفت شخصی، ایده‌هایی بسیار شبیه به ایده‌های کوهن در ساخت...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 12 شماره 46
صفحات 71- 103
تاریخ انتشار 2019-08-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023